Röportaj: Serhan Yedig
Tebrikler, Dünya Kupası maçlarında çok başarılıydınız. Umarım başarınız devam eder.
Teşekkür.. Anlaşılan o ki, Seul’de Dünya Kupası kapsamında konser vermenin yanısıra futbola özel ilginiz var. Tüm maçları izliyor musunuz, futbol oynar mısınız?
Yolculuk yapmıyorsam, konser vermiyorsam mutlaka izliyorum. Dünya Kupası maçlarının çoğunu izledim. Galatasaray’ın maçlarını da zevkle izlemiştim. Aslında çocukluğumda futbol da oynardım. Ellerim için tehlike oluşturmaya başladığı anda bırakmak zorunda kaldım. Şu anda vücudum istesem de oynayamayacak durumda. (Gülüyor)
 | Paris, Cleveland, Manhattan konservatuvarlarında ders veriyorsunuz, ama hayalinizdeki okulu İsrail’de, çölün kıyısında kurdunuz. Neden? Keshet Eilon, Lübnan sınırı yakınındaki Galilee Dağı’nda. Avrupa’yı çağrıştıran güzel bir atmosferi var. Yani, çölde sayılmaz. Keshet İbranice yay ve gökkuşağı anlamına geliyor. Gökkuşağından tüm renkleri, kültürdeki sağlıklı öğeleri bir araya getirmeyi anlıyorum. İsrail, zengin bir kültür birikimine sahip. Köklü bir keman geleneği var. Perlman, Zuckerman, Ashkenazy, Shaham bu birikimle yetişenlerden ilk akla gelen isimler. Amacım bu birikimi uluslararası |
Keshet Eilon’a sporcuları, özellikle okçuları davet ettiğinizi duydum...
Yay-ok, yay-keman arasındaki ilişkiyi irdeliyoruz. Ayrıca kemancı kondisyonunu korumak için spor yapmalı. Uzun saatler ayakta keman çalmak ileri yaşlarda ciddi omurga sorunlarına yol açıyor. Okçulukla tanışmak kemancılara ne kadar ciddi kazanımlar getiriyor, bilemezsiniz. Bu arada okçularda müziğe ilgi oluşturmaya çalışıyoruz. Bu iki ayrı ilgi alanı arasında düşünsel bütünlük kurma çabası olarak değerlendirilebilir.
Sizin sporla aranız nasıl, genç kemancılara hangi sporları tavsiye edersiniz?
Uzun yürüyüşler yapıyorum ya da birkaç kilometre yüzüyorum. Kemancılar ellerini hırpalamayacak sporlar yapmalı. Mesela boks tavsiye edemezsiniz. Ama tenis olabilir.
Keshet Eilon’da denediğiniz farklı eğitim yöntemlerinin bir gün evrensel ölçekte kullanılmasını arzu eder misiniz, çabalarınızı kuramlaştırmayı düşünüyor musunuz?
Evrensel ölçekte kullanılabilmesi için kuramlaştırmak, bir kitap yazmak gerekiyor. Bu yönde çabam yok. Benimki daha çok yorumculuk ve sahne tecrübesi paylaşımı. Öğrencilere belli bir yön kazandırmak için çalışıyoruz. Onlara sorunlarını, engellerini ve bir ölçüde bu sorunların çözümünü gösteriyoruz. Önlerindeki yolu açıkça gördüklerinde, kendi yönlerini buluyor, doğru adımları atıyorlar. Yoksa kendi etraflarında dönüp dururlar. Önemli noktalardan biri öğrencilerin şu temel sorunun cevabını bulmalarını sağlamak: Neden keman çalıyorum? Çoğu bu konuda hiç düşünmemiş oluyor. Ailesi seçmiş kemanı, o müzikle uğraşmak istiyor. İşte bu kadar. Oysa gerçek yanıt bu noktadan çok daha uzakta. Gençlere bulundukları yeri göstermek, hedeflerini belirlemede yardımcı olmak, bugün ile düşledikleri yarın arasındaki yolu bulmalarını sağlamak önemli. Tıpkı ok ve yay gibi. Hedefi görüyorsun, vurman için yayını okunla uyum içinde kullanman gerekir.
Keshet Eilon’un üç öğrencisi geçen yıl çok önemli iki yarışmada ilk sıraları aldı. Yakın gelecekte kemanın zirvesinde bu okuldan çıkanları mı göreceğiz; böyle bir amacınız var mı?
Kesinlikle dileğimiz bu. Yarışmaların yanı sıra konser başarıları uyguladığımız metodun doğruluğunu gösterdi. Parlak bir genç kuşak yetiştirebilirsek keman geleneği sürecek. Bunu bir sonraki kuşağa aktarmak da bizim yetiştirdiklerimizin görevi. Deneyip yanılarak, hataları düzelterek öğreniyoruz. Bu sayede keman geleneği evrim sürecini sürdürüyor. Hataları düzelttikçe dinleyiciyle iletişimimiz artıyor, insanları bir araya getirme gücümüz de...
20. yy’da kemana damgasını vuran hocanız Isaac Stern’e geleneğin sürmesi açısından vefa borcunuz olduğunu düşünüyor musunuz? Bu bağlamda öğrenci yetiştirmeyi bir görev olarak mı kabul ediyorsunuz?
Muhteşem bir kemancıydı. İsmini ve geleneğini sürdürmek için bana ihtiyacı olduğunu sanmıyorum. Yorumları hala severek dinleniyor. Bununla birlikte sorunuzu evet, diye cevaplayacağım. Eğer doğru bilgiye, niteliklere sahipseniz bunu gelecek kuşaklara iletmek görevinizdir. Tabii amacım herkesin Isaac Stern gibi çalmasını sağlamak değil. Kemanın ögelerinin, kapasitesinin doğru algılanması. Çalgının yetenekleri kuşaklar boyu keşfedilmiş, geliştirilmiş. Stern sürecin sadece bir parçası. Önemli bir parçası.
Stern’in zor iletişim kurulan, ters bir insan olduğu söylenir. Sizin aranız nasıldı? Stern deyince aklınıza ilk ne geliyor? Çok sevdiği, sık tekrarladığı bir esprisi vardı: “İki arkadaş Carneggie Hall’un önünde karşılaşır. Dün akşam Stern’i dinledin mi, müthişti, der biri ötekine. Diğerinin cevabı şöyledir: Hayır, dinlemedim. Ne söyledi?..” Kendiyle ilgili şaka yapmayı severdi Stern. Ciddi bir insandı. Ama ortamı şakayla yumuşatmayı iyi bilirdi. Katı kuralları vardı. Tümüyle hemfikir olmasam da insan ilişkileriyle ilgili kurallarının bir bölümünü benimsediğimi söyleyebilirim. Ne söylemeli, ne zaman, nasıl söylemeli gibi şeyleri ondan öğrenmeye çalıştım. Bana öğrettiği en önemli şey yeteneğimin sınırlarını ölçme yetisidir. Dokuz yaşından itibaren yıllarca birlikte çalıştık. Müzik bilgisinin yanısıra derin tecrübesini aktardı. |  |
Isaac Stern gibi güçlü bir etki kaynağından kurtulup kendi sesinizi oluşturmanız, daha sonra sahnede onun şöhretinin gölgesinden sıyrılmanız zorlu bir süreç olmuştur herhalde. Çıkış yolunu nasıl buldunuz?
Bazı boyutlarıyla uzun, bazı boyutlarıyla kısa süren bir dostluktu. Günün birinde noktalanması gerekiyordu. Edinilen sayısız bilgiyle yola koyulmak, özgün bir kişilik yaratmak lazım. Haklısınız, Stern’in gölgesinden kurtulmak zor olabilirdi. Çıkış yolu tanrının verdiği yetenekleri kullanmaktan, farklı şeyler denemekten geçiyor. Sanat içinde sayısız malzeme bulunan bir mutfağa benzer. Kendi spesyalitenizi yaratmak için sayısız seçeneğiniz var. Sanatçı yolunu bulmayı, yoldan karşıya geçmeyi kendi öğrenmeli. Bazen kaza yaparak öğreniyorsunuz. Hayat mektebi böyle bir şey. Atlıyorsunuz ortaya, ilk adımda sendeliyorsunuz. Sonra yürümeye başlıyorsunuz. Sanatta olgunluk alınan doğru kararların sayısıyla orantılı. Sadece tecrübeyle ilgili değil, içgüdülere de bağlı. Örneğin 10 yıl önce Stern için doğru olan, bugünün genç sanatçısı için doğru olmayabilir. Sanat sürekli evrim içinde. Bazı kararlar anlık olmak zorundadır. Doğruyu seçtiğinizi umarak yolunuza devam edersiniz.
Mintz’i hocası Stern’den ayıran en önemli yaklaşım farkı nedir?
(Sessizlik) Zor, cevaplaması imkansız bir soru. En doğrusu, cevabı kamuoyuna bırakmak. Dev bir mozaik düşünün. Taşların kullanım biçimi farklılaşıyor. Dinleyiciler yeni mozaiğe bakıp kararını kendi vermeli.
Birkaç yıldır Türk kemancılar da Keshet Eilon’a katılıyor. Aralarında umut veren isimler var mı?
Son 15 yılda Türkiye’de keman geleneği önemli bir yol kat etti. Bununla birlikte, örneğin Alman keman geleneğiyle karşılaştırırsanız, Türk keman geleneğinin önünde epeyce yol var. Genç Türk kemancılarında Avrupalılar gibi geleneğe sımsıkı bağlı olmamanın avantajını görüyoruz. Başa çıkmakta zorlanacak kadar yeni fikir, yaklaşım üretebiliyorlar. Övülecek bir yön bu. Gelişmenin nereye varacağını zaman gösterecek. Yakın gelecekte Türk kemancıların adlarını önemli uluslararası yarışmaların sıralamasında görürsem hiç şaşırmam...
Keman ve piyanoda gençler arasında müthiş bir rekabet var. Artık yarışmalar bile gençlerin kalabalıktan sıyrılmasını sağlamıyor. Bu koşullarda bir genç kemancıya hayatta kalması, sesini duyurması için ne önerirsiniz?
Herkes hayatta kalmaya çalışıyor, sadece genç kemancılar değil ki... Eğer besteciyi rencide etmeyecek şekilde yeni anlatım biçimleri geliştirebiliyorsanız size her zaman müzik dünyasında yer var. Klasikte besteci yorumcuya kişiliğini sergilemesi için çok küçük bir alan bırakır. İşte sorunuzun cevabı bu alandadır. Sanatta geçmişte de yüce değerlere yer vardı, gelecekte de olacak.
| Öğrencilerinize eserleri döneminin edebiyatı ve resmiyle paralellikler kurarak izah ettiğinizi duydum. Resim ve edebiyatın yanısıra yabancı dil öğrenmeyi seviyorsunuz, ilgilerinizden ve hobilerinizden söz edebilir miyiz? Müzikte olduğu gibi diğer sanatlarda da beni etkileyen yücelik. Yücelikten ne kastettiğimi sorarsanız, sanat eseriyle karşılaştığınızda damarlarınızda hissedeceğiniz kadar kuvvetli bir duygu oluşuyorsa, mükemmelliğini görüyor ve etkisi sizi baştan çıkarıyorsa bu eser |
Mintz diploma töreninde, öğrencisini kutluyorSessizlik arzusu ve aile yaşamını bir arada yürütmek zor olsa gerek...
İki oğlum var. Herhangi bir sorun yaşamıyoruz. Önemli olan istek, onlar da durumu idare ediyor, ben de... (Gülüyor)
Diğer müzik türleriyle aranız nasıl? Türkiye’ye birkaç kez geldiniz. Enstrümanlar, müzik türleri hakkında bilgi edinebildiniz mi?
Tüm müzikleri seviyorum, dikkatle dinliyorum. Benim için müzikte iki kategori var: İyi ve kötü. Cazın hatta hip hop’ın iyisi ve kötüsü var. Emprovizasyonun da. Türk Müziği bana çok, çok, çok zor geliyor. Sizin için doğal olan benim için çok güç. Buna karşın dinlemesini seviyorum. Köklü, hayatın içinde, derin bir müzik. Türk halkının bu müziği dinlediğinde neden bu kadar duygulandığını çok iyi anlıyorum.
Adınıza ithaf edilen eserlerin bir düzineyi geçtiğini tahmin ediyorum, doğru mu?
Benim için yazılan eserlerden sadece Mark Nikel’ın keman konçertosunu repertuarıma aldım. Kişisel beğeni sorunu bu. Luthiyelerin yapıp hediye ettiği birçok keman var. Çok ender çalıyorum. Zor müşteriyim anlayacağınız. İçgüdülerim ve beğenilerim doğrultusunda seçim yapıyorum.
Gençleri özendirmek için beste siparişi veriyor musunuz?
Keshet Eilon her yıl siparis verir. Ben de seçimde yer alıyorum. Kendi adıma sipariş vermiyorum.
İsteseniz Stradivarius Society en iyisini bulup ödünç verebilecekken siz neden adı pek bilinmeyen bir ustanın kemanını tercih ettiniz?
Sadece Stradivarius Society değil, birçok kurum ödünç keman vermeyi teklif etti. Ödünç kemanı sevmiyorum. Guarnerius kullanıyordum, geri verdim. Şimdi İspanyol yapımı bir keman kullanıyorum. Stradivarius’un ölümünden hemen sonra yapılmış. Latin Amerikalı bir koleksiyoncudan satın aldım. Ödemek biraz zor oldu, ama isteyince başarıyor insan. İlk görüşte aşk diyebiliriz. İyi ki satın almışım, her geçen gün daha çok seviyorum. Çalgınızın da bir özelliği olmalı. Mutlaka alışıldık tınıya sahip olması gerekmiyor.
Oda Müziği - Senfonik Müzik, resital – konçerto gibi ayrımlar sözkonusu olduğunda oyunuzu hangi yönde kullanıyorsunuz? İkisinin de farklı sorunları var. Resitalde birçok sesi ve dolayısıyla kemanı piyano kontrol ediyor. Orkestrada yüz müzikçiyle çalmak farklı bir tecrübe. Avantaj ve dezavantajlar her konserde farklı. Tercihim her zaman müzikte yüceliği yakalamak. İki hafta önce Seul’de konser verdiğiniz 7 Stars Oda |
|
Keshet Eilon öğrencileri kursun sonunda, gala konserinde hocalarıyla birlikte aynı sahnedeProdüktörün fikriydi. Grubu toparlamada benim de payım oldu. Çok ender bir araya gelen müzikçileri buluşturan güzel bir projeydi. İyi bir konser oldu. Dinleyicilerin tepkisi olumluydu. Batı’ya taşınabilir mi bilmiyorum. Herkesin programı yoğun. Böyle bir proje gündeme gelirse, yeniden oturup düşünmek gerekiyor.
Şu anda hangi projeler üzerinde çalışıyorsunuz?
Şu anda herhangi bir kayıt projesi yok elimde. İstediklerim gerçekleşirse kayıt yaparım, yoksa kayıt yapmayı düşünmüyorum. CD’nin tanıtımı, dağıtımı düzgün yapılmalı. Konserler için de aynı şey sözkonusu. İyi bir proje gelirse katılırım. Beğenmezsem katılmam.
Plak firmalarını, prodüktörleri bir kenara bırakalım. Müzikte en büyük hayaliniz nedir?
Yüceliği yakalamak. İnsanları bir araya getirecek kadar güçlü bir ışık yaratmak. Dayanılmaz çekim gücü olan bir ışık. İnsanlara sınırlarını gösteren, bu gezegenin iyiliği için onları buluşturacak kadar güçlü bir ışık.
İstanbul’da piyanist Adrienne Krausz eşliğinde Schubert, Dvorak, Elgar ve Ravel çalacaksınız. Programı oluştururken hangi fikirden yola çıktınız?
Repertuar festival yetkililerinin de arzusu doğrultusunda hazırlandı. Orijinal bir seçki olduğunu, pek sık rastlanmayacağını söyleyebilirim. Doğrusu İstanbul’un dost dinleyicileriyle tekrar buluşacağım için çok mutluyum.
Dinleyicilerinize konserden önce iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?
Müzikten zevk almalarını diliyorum. Şuna dikkat etmelerini öneririm: Bakalım müzik dostlarına, komşularına daha iyi duygularla yaklaşmalarını sağlayabilecek, onları yüce duygularla buluşturacak düzeye çıkabilecek mi?
16 yaşında Carnegie Hall’da çaldı Shlomo Mintz 1957 Moskova doğumlu. İki yaşında ailesiyle İsrail’e göç etti. 11 yaşında İsrail Filarmoni ile ilk konçertosunu, 16 yaşında Carnegie Hall’da ilk konserini çaldı. ABD’de Dorothy DeLay ve Isaac Stern’in öğrencisi oldu. Keman ve viyola tekniğiyle göz kamaştıran Mintz, İsrail Oda Orkestrası, Maastricht Senfoni Orkestrası’nın sanat yönetmenliğini yaptı. Plakları Diapason D’or, Edison, Premio Accademia Musicale Chigiana, Grand Prix du Disque ödülleri kazandı. Paris Konservatuarı, Manhattan Müzik Okulu, Cleveland Konservatuarı ve Keshet Eilon’da master dersleri veriyor.Wieniawski ve Kraliçe Elisabeth keman yarışmalarında jüri başkanı. Sekiz dil biliyor. Evli ve iki çocuk sahibi. |
Keshet Eilon hakkında daha detaylı bilgi için tıklatınız: http://www.keshetei.org.il
Klasik müzik web sitesi Müzik Magazin için tıklatınız: www.muzikmagazin.net
